ماهنامه همشهری خردنامه پایداری: شاید شما هم در طول گفتگوها و مراودات روزانه، بسیار شنیده باشید که مردم از اصطلاحات نظامی استفاده می کنند. البته این اصطلاحات، خاص نبردها و فضاهای نظامی هستند اما به نظر می رسد کاربردهای دیگری نیز پیدا کرده اند.

 

وقتی یک فوتبالیست را جنگنده و تجارت را نوعی رزم و نبرد بی تعارف و کار سیاسی و اقتصادی را کاری در دو خاکریز می دانند بد نیست در این باره بیشتر بدانیم و خالی از لطف نیست که دانستنی هایی از جنگ و اصطلاحات و رویکردهای آن داشته باشیم. از شماره قبل مرور اصطلاحات رایج در ادبیات نظامی و جنگی را آغاز کردیم. این شماره نیز به ترتیب پیش رفته و بخشی دیگر از این اصطلاحات را بازخوانی می کنیم.

پناه گاه (Haven)

فرار به سوی زنده ماندن

شما شاید یادتان باشد، شاید هم نه، ولی زمانی بیشتر مدرسه های شهرهای در تیررس دشمن و حتی مدرسه های تهران پناهگاه داشتند تا اگر حمله صورت می گرفت جان پناهی وجود داشته باشد. پناهگاه ها باید محکم باشد تا در مقابل ترکش ها و موج انفجار و ... مقاومت کنند. در مقابل پناهگاه البته چیزی به اسم جان پناه را هم داریم. جان پناه ها وقتی وجود دارند که ما دسترسی فوری به پناهگاه ها نداشته باشیم و از سر ناچاری به آنها پناه ببریم.

 

تاکتیک (Tactics)

استراتژی ژنرال ها

صحنه نبرد مثل صفحه شطرنج است؛ شما به عنوان یک فرمانده امکاناتی را دارید و با استفاده از آنها باید بتوانید نیروهای مقابل را شکست بدهید. جنگ، چیزی دقیقا شبیه به همین کار است. تاکتیک، یعنی این که بدانید چطور از نیروها و امکانات خودتان استفاده کنید که دشمن را شکست داده یا به تنگنا بکشانید. مثلا مغول ها تاکتیک شان، گسترش وحشت و سرعت بود. تاکتیک نازی ها سرعت و استفاده از نیروهای پیشرفته نظامی بوده است.

تک و پاتک (Single and Pathak)

یک دیالکتیک نظامی

حمله کردن را تک می گویند؛ وقتی یک نیروی نظامی یورش می برد تا ماموریت محول شده را به اجرا برساند اما وقتی نیروهای جبهه مقابل در برابر این تک قرار می گیرند، ناچارند با بخشی یا تمام استعداد نفرات احتیاطی خودشان این تک را خاموش کنند که در این صورت پاتک اتفاق می افتد.

پیشروی (Advance)

به قلب دشمن

این یکی هم کاملا مشخص است. همین که نیروهای یک جبهه تصمیم بگیرند به دشمن نزدیک شوند و ماموریت محوله را در این زمینه انجام دهند، یعنی قصد دارند پیشروی کنند. این مفهوم پیشروی البته در ورزش و تجارت و ... هم کاربرد زیادی یافته است و اساسا یک مفهوم نظامی عمومی شده است.

 

جنگ و گریز (Partyzany)

نبرد به سبک ایرانیان

اصطلاحا به آن جنگ های پارتیزانی هم می گویند و مبدع اولیه آن ایرانیان بوده اند؛ در دوره اشکانیان. در این دوره سربازان اشکانی که سوارکارانی قابل بودند به دشمن حمله کرده و سپس فرار می کردند. دشمن هم به خیال خودش که دارد پیروز می شود، شروع به تعقیب این نیروها می کرد اما اشکانیان هنگام فرار می توانستند روی اسب خود بلند شده و برگردند و در این حالت تیراندازی کنند. این روش جنگ برای رومیان آن موقع خیلی غافلگیر کننده بود.

خاکریز (Embankment)

برادر کوچک تر سنگر

اگر شرایط مساعد باشد که سنگر می سازند؛ یک جای محکم که هم نیروها هم تجهیزات را بتواند پوشش بدهد و این قدری هم محکم باشد که با چند تا توپ و بمب و ... از بین نرود اما وقتی شرایط برای سنگر ساختن مناسب نباشد (مثلا شرایط زمین مناسب نباشد یا امکان حفر زمین نباشد یا نیروی سنگرساز زیر دیدرس و تیررس دشمن باشد)، از خاکریز استفاده می کنند. در این صورت خاک را روی هم تلنبار می کنند تا بشود پشت آنها پناه گرفت.

جنگ روانی (Psychological war)

روی اعصاب دشمن

ناپلئون معتقد است روحیه سه چهارم جنگ است؛ یعنی اگر روحیه خوبی داشته باشید، سه چهارم جنگ را برده اید، برای همین است که نیروهای دو جبهه مقابل هم سعی می کنند روحیه همدیگر را تخریب کنند. برای این کار از تبلیغات و شبهه افکنی و کارهای رسانه ای و ... استفاده می شود تا نیروهای طرف مقابل دچار تردید در نبرد شوند.

 

پوشش (Coverage)

پنهان چون طبیعت

یک چیزی شبیه همان استتار است. وقتی که تاسیسات و تجهیزات و نیروی انسانی را طوری پنهان می کنند که از دیدرس و تیررس دشمن در امان باشند، در این صورت پوشش اتفاق می افتد. برای پوشش راهکارهای مختلفی وجود دارد. انتخاب محل مناسب، استفاده از پراکندگی و تفرقه نیروها و ادوات نظامی، استفاده از عوارض محیطی و ...

جیره (Diets)

سربازان با جیره و مواجب

هر رزمنده باید میزان مشخصی تغذیه داشته باشد تا بتواند روز خودش را به شب برساند و بجنگد. اگر این میزان زیاد باشد سرباز زیاد غذا می خورد و دچار اضافه وزن می شود. اگر هم کم غذا بخورد توان جنگ نخواهد داشت. این میزان باید تعریف شده باشد، مغول ها به عنوان یکی از مخوف ترین ارتش های تاریخ، معمولا با دو اسب به جنگ می رفتند، هم برای این که اسب ها خسته نشوند، هم اگر لازم شد، اسب اضافه نقش جیره غذایی را بازی کند.

جنگ سرد (Cold War)

آماده باش برای مترساندن

لابد یادتان مانده است که دوره ای بین اتحاد جماهیر شوروی و آمریکا و طرفداران شان نوعی جنگ سرد برقرار بود؛ یعنی همگی سعی می کردند با استفاده از ادوات نظامی و کارهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ... طرف مقابل را آچمز کنند. البته جنگ سرد همیشه وجود دارد چه در سطح بین الملل یا سطح منطقه ای و کوچک تر از آن الان مدتی است که بین ایران و عربستان نیز نوعی جنگ سرد برقرار است. در واقع جنگ سرد نوعی نمایش قدرت برای ترساندن طرف مقابل است.

 

جنگ الکترونیکی (E$lectronic Warfare)

نبرد امواج

این عنوان را هم شاید زیاد شنیده باشید. می گویند که جنگ های آینده جنگ های علمی و الکترونیکی خواهد بود. در این مدل از جنگ ها یک جبهه سعی می کند استفاده درست جبهه مقابل از وسایل مخابراتی و الکترونیکی و ... را مخدوش کند و در نتیجه به هدفش برسد. در این نوع نبرد در واقع استفاده دشمن از انرژی الکترومغناطیسی قرار است کم شود؛ برای این کار از امکانات و امواج و بمب ها ... مختلف استفاده می شود.